کتاب آرایی و هنرهای وابسته به آن از سالیان درازی جزء هنرهای ایرانیان بوده. تا آنجا که در دوران اسلامی هنرمندان و خوشنویسان و نگار گران به تولید و آراستن کتاب ها می پرداختند. این جایگاه بلند از دو قرن گذشته تا به امروز آرام آرام کاستی گرفت و کتاب آرایی سنتی پس از جایگزینی فن چاپ منسوخ شد و به صورت تازه ای که از قرن شانزدهم میلادی در اروپا گسترش پیدا کرد.
از آغاز قرن بیستم و رواج کامل چاپ در ایران، نسل سرگردانی از گرافیست ها و طراحان کتاب آغاز به کار کردند که از ریشه های گذشته ی کم نظیر هزارساله شان دور شده بودند و هنوز با آنچه در جهان معاصرشان می گذشت نیز همراه نشده و اطلاع چندانی از آن نداشتند. هر چند تعدادی از هنرمندان پیشگام، دست به تجربه های تازه ای زدند، اما سرعت حرکت گرافیک جهانی به قدری زیاد بود که فاصله را پیوسته بیشتر کرد.
اولین ایستگاه برخورد مخاطب با کتاب، روی جلد است. روی جلد باید بتواند تعریفی درست از شخصیت و محتوای کتاب به خواننده بدهد و او را برای خریدن ترغیب کند. در عین حال به صداقت خود برای ارتباط با محتوای کتاب وفادار باشد. طراحی جلد کتاب از سوی ناشران حرفه‌ای، جدی تلقی می‌شود، در حالی که برخی ناشران اهمیت چندانی به آن نمی‌دهند. روی جلد باید بتواند تعریفی درست از شخصیت و محتوای کتاب به خواننده بدهد و او را برای خریدن ترغیب کند. هر جلدی که جذاب‌تر و زیباتر باشد، مخاطبان بیشتری را به سمت خود جلب می‌کند و در مقابل جلدهایی با تصاویر خنثی و نازیبا عموماً با بی‌میلی مشتریان روبه‌رو می‌شوند. کتاب‌هایی که پشت ویترین کتابفروشی‌ها قرار دارند، فارغ از نام نویسنده، شاعر یا مترجم که می‌توانند در فروش کتاب نقش به‌سزایی داشته باشند برای معرفی به مخاطب نیازمند پیش‌بینی امکانات بصری و تبلیغاتی خوب و مناسب هستند. در این میان برخی ناشران با وجود امکانات گسترده طراحی، به طرحی ساده بسنده و کتاب خود را روانه بازار می‌کنند. اما ناشرانی هم هستند که همزمان با نخستین مراحل تولید یک کتاب، به طرح جلد آن اثر هم فکر می‌کنند، تا کتابی فاخر و ارزشمند به کتابفروشی‌ها برسانند. بر روی جلد کتاب، نام کتاب، نام نویسندگان یا گردآورندگان نوشته می شود. در کتاب های ترجمه، در صورتى که قرار دادن نام مترجم روى جلد کتاب مورد نظر باشد، بهتر است نخست، عنوان کتاب، سپس نام مؤلف و سرانجام نام مترجم را چاپ کرد؛ و پیش از نام مترجم افزود: ‘ترجمهٔ یا ‘مترجم’ . بودن دو نام روى جلد، زیر هم و بدون واژه‌هاى ‘تألیف’ یا ‘نوشتهٔ’ یا ترجمهٔ و غیره. ممکن است این پندار را در ذهن خوانندگان ایجاد کند که آن دو تن با هم کتاب را نوشته‌اند. علاوه بر مطالب گفته شده می بایست تصویری متناسب با محتوای کتاب نیز در این صفحه درج شود. شما می توانید رنگ روی جلد را یکدست با بقیه قسمت های کتاب در نظر بگیرید یا میتوانید روی جلد را کاملا مجزا از پشت آن طراحی کنید. استفاده از تصاویر و عکس بیشتر در کتابهای عمومی یا اصطلاحا public استفاده می شود و از اشکال و فرم ها می توانید در طراحی جلد کتابهای غیر پابلیک استفاده نمایید. اما در مجموع استفاده از تصویر در روی جلد کتاب به دلیل جلب نظر بیشتر خواننده، توصیه می گردد. نکته مهم در طراحی روی جلد آنست که بهتر است المانهای موجود در روی جلد به سمت داخل کتاب سوق داده شوند و جهت دار باشند تا از نظر روانی خواننده به باز کردن کتاب و دیدن داخل کتاب ترغیب شود.
گاهی طراحی جلد تنها به صورت نوشتاری یا تایپو گرام استفاده می شود و از عکس یا فرم در آن استفاده نمیشود. این نوع طراحی برای کتابهای مذهبی شاید بیشتر استفاده شود. اما برای کتابهای کودکان توصیه نمیشود.
